محسن حجاریان
موسیقی و شعر (تفاوت و طبقه بندی)
این کتاب در زمستان1392 توسط انتشارات رشد آموزش به چاپ رسیده است و نویسنده آن دکتر محسن حجاریان[1] است. موضوع اصلی کتاب (( نا موسیقایی بودن )) شعر است ، موضوعی که به دریافت نادرست موسیقی بودن شعر می پردازد. نویسنده کتاب معتقد است که صوت موسیقی به ذات هنری صوتی قائم است که آن را موسیقی می کند و شعر هرگز در آن جایی ندارد.طبق گفته نویسنده، این کتاب براساس تعاریف ((موسیقی پژوهی)) و ((رابطه زبان و موسیقی)) و از زاویه تفاوت حس آمیزی در شعر و موسیقی و از دید زیبایی شناسی فلسفه تفاوت شعر و موسیقی را نشان می دهد .
فهرست این کتاب به صورت زیر است:
پیش گفتار/ آیا شعرموسیقی است؟/ تفاوت شعروموسیقی/ زبان فارسی وموسیقی دستگاهی/ شعر فارسی درقلمرو موسیقی ؛ تاریخ وجغرافیا/ تفاوت حس آمیزی درشعروموسیقی/ دستان وپرده ؛موسیقایی وعرفانی/ آواز، دستگاه وصوت آوا/ جبر وآزادی ، درون گرایی درموسیقی ایرانی/ پایان سخن / پیوست 1؛ پرده وموسیقی وعرفان ایران/ پیوست 2 ؛ طبقه بندی هنرموسیقی وشعر ایرانی .
بخش هایی از پیش گفتار کتاب :
شعر و موسیقی از نمودهای پرارج فرهنگ ایرانند. این دو نمود پیوند پیچیده ای با زبان فارسی دارند که بنیان فرهنگ ایران بر آن استوار است. شعر با زبان و اندیشه ایرانیان پیوندی ناگسستنی دارد. در شعر پژوهش های فراوانی صورت گرفته و زوایای ناشناخته آن تا حدی روشن شده است. اما موسیقی ایرانی همچنان ناشناخته مانده است. آن گاه که آثار فردوسی، مولانا، سعدی، حافظ را می خوانیم ، تصور می کنیم همه چیز را به کمال گفته اند و گفته دیگری نیست که به آن ها افزوده شود، اما آن گاه که به قطعه ای از موسیقی ایرانی گوش فرا می دهیم ،بیشتر بر جنبه های آرام بخشی آن تمرکز می کنیم و کمتر به محتوای اجتماعی، فرهنگی یا تاریخی اش می اندیشیم.
در صفحه ی اول فصل اول ( آیا شعرموسیقی است؟ ) چنین آمده است :
این حکم کلی به تواتر در میان شعرا و ادیبان و موسیقیدانان ایرانی جا افتاده که شعر، موسیقی است و اجزاء سازنده کلام خیال انگیز آن دارای موسیقی های بیرونی و درونی و معنوی است. شعر،موسیقی نیست، شعر تا زمانی که با ویژگی های قافیه و وزن و تخیل سرو کار دارد در دایره شعر جای دارد و هیچ نشانی از موسیقای بودن در آن دیده نمی شود. صورت شعر با واژگان و محتوای آن با موضوعات خیال انگیز درگیر است. آوای موسیقی از جنسی ویژه ، از اندیشه هنری که آن را نغمه (تُن) می گویند ساخته می شود. موسیقی استمرار نغمه های خاصی است که صورت و محتوایشان هیچ سنخیتی با شعر ندارد. فصل مشترک گفتار شاعرانه و آوای موسیقی ، صوت است. صوتی که حاوی گفتار شاعرانه است ، واژگان آن معنی دارند و از راه تفهیم معانی واژگان و نهایتا ترکیب و درک مفاهیم ،پی به اسراری که در پس آن صوت نهفته است می بریم. صوت موسیقی فاقد معنا است، به هیچ روی نمی توان آوای موسیقی را معنی کرد و یا جملات آن را ترجمه نمود. ازاین رو، صوت موسیقی تنها منحصر به موسیقی است. شعر با زبان گفتاری و اندیشه همراه است. اندیشه های که با شعر بیان می شوند هرگز با موسیقی قابل تببین نیستند و اندیشه های که با موسیقی قابل بیان اند به هیچ راه دیگری قابل تببین نیستند.
[1]اه شمار فعالیت های محسن حجاریان
1356 مطالعه جامعه شناسی و انسان شناختی درباره سرخپوستان پاین بریج در داکوتای جنوبی
1372 مطالعه میدانی درباره مقایسه نوبات الاندلوسین مراکش با نوبات رومل
1374 کارشناسی ارشد شناخت موسیقی قومی، دانشگاه بالتیمور کانتی مریلند
1374مطالعه وصله مصری در کشور مصر
76-1375 انتشار خبرنامه موسیقی ایرانی به زبان انگلیس در دانشگاه مریلند
رساله دکترا با عنوان (( غزل به عنوان عامل تعیین کننده در ساختار دستگاه ایرانی))
88-1384 تدریس در دانشگاه های تهران، سوره، هنر کرج و دانشگاه گیلان
1387 انتشار کتاب ((مقدمه ای بر موسیقی شناسی قومی ))
1388 ترجمه کتاب (( مردم شناسی موسیقی سرخ پوستان آمریکا )) نوشته ی مارشا هرندن
1389 انتشار کتاب ((موسیقی جهان))
1392 انتشار کتاب ((موسیقی و شعر : تفاوت و طبقه بندی))
چاپ بیش از چهل مقاله در داخل و خار ج از ایران .
مشخصات کتاب | |
تاریخ چاپ | |
تعداد صفحه | |
قطع | |
انتشارات | |
نویسنده |